Книга: Юсупова А. Ш., Набиуллина Г. А., Мугтасимова Г. Р., Денмухаметова Э. Н., Фатхуллова К. С. «Татары, проживающие в Китае: язык и фольклор»

Монографиядә Кытайда яшәүче татарларның мөһаҗирлек тарихына, хәзерге яшәешенә гомуми күзәтүләр ясала, диаспорада сакланып калган һәм актив кулланылышта булган татар сөйләме хәзерге татар әдәби теле һәм аның сөйләшләре, тел тарихы, тугандаш төрки телләр (уйгыр, казах телләре) белән чагыштырма планда фәнни-гамәли яктан комплекслы тикшерелә, халык авыз иҗаты үрнәкләре гыйльми әйләнешкә кертелә. Хезмәт Казан федераль университеты укытучылары һәм студентлары тарафыннан 2009–2013 нче елларда Өремче, Голҗа шәһәрләренә оештырылган экспедиция материалларына нигезләнеп язылды.
Китап тел белгечләре, фольклорчылар, югары уку йортлары студентлары һәм, гомумән, татар теле, диаспора тарихы белән кызыксынучы киң катлам укучылар өчен тәкъдим ителә.

Содержание:

Мөхәррир сүзе...... 3 Без Кытайда эзлебез...... 5 Кереш...... 8 Кытайда яшәүче татарлар: үткәне һәм бүгенгесе...... 12 Тарихка бер караш...... 12 Кытайда татар мәктәпләре (ХIХ гасыр ахыры – ХХ гасыр башы)...... 16 Кытайда яшәүче татарларның сөйләме...... 21 Сөйләмнең грамматик үзенчәлекләре...... 27 Исем...... 27 Исемнәрнең ясалышы...... 27 Исемнең грамматик үзенчәлекләре...... 31 Сыйфат...... 37 Сыйфатларның ясалышы...... 38 Сыйфат дәрәҗәләре...... 40 Алмашлык...... 41 Зат алмашлыклары...... 41 Күрсәтү алмашлыклары...... 44 Билгеләү алмашлыклары...... 45 Сорау алмашлыклары...... 46 Юклык алмашлыклары...... 47 Сан...... 48 Рәвеш ...... 51 Рәвешләрнең ясалышы...... 51 Рәвешләрнең лексик-грамматик үзенчәлекләре...... 53 Фигыль ...... 54 Фигыльләрнең ясалышы...... 54 Затланышлы фигыльләр...... 57 Хикәя фигыль...... 57 Шарт фигыль...... 67 Боерык фигыль...... 68 Теләк фигыль...... 70 Затланышсыз фигыльләр...... 71 Сыйфат фигыль...... 71 Хәл фигыль...... 74 Исем фигыль...... 77 Инфинитив...... 79 Юнәлеш категориясендәге үзенчәлекләр...... 80 Эшнең үтәлү дәрәҗәсен белдерү...... 83 Ярдәмлек сүзләр...... 86 Бәйлекләр һәм бәйлек сүзләр...... 86 Теркәгечләр...... 87 Хәбәрлек һәм модаль сүзләр...... 89 Кисәкчәләр...... 90 Сөйләмнең лексик-семантик үзенчәлекләре...... 92 Туганлыкны, кардәшлекне белдерә торган сүзләр...... 94 Тормыш-көнкүреш белән бәйле сүзләр...... 96 Ризык атамаларын белдерә торган сүзләр...... 102 Тән төзелеше белән бәйле сүзләр...... 109 Табигать белән бәйле сүзләр...... 112 Үсемлек атамалары...... 112 Хайван, кош-корт атамалары...... 118 Вакыт төшенчәсен белдерә торган сүзләр...... 121 Кеше исемнәре...... 123 Сөйләмдәге сүзләрнең килеп чыгышы ягыннан үзенчәлекләре...... 127 Гарәп-фарсы алынмалары...... 128 Алынмаларның фонетик үзләштерелеше...... 130 Гарәп һәм фарсы алынмаларына грамматик характеристика...... 135 Гарәби һәм фарсы чыгышлы исемнәр...... 136 Гарәп һәм фарсы компонентлы сыйфатлар...... 143 Гарәп һәм фарсы компоненты белән ясалган фигыльләр...... 149 Гарәп һәм фарсы компонентлы рәвешләр...... 155 Алмашлыклар составында гарәп һәм фарсы алынмалары...... 159 Ярдәмлек сүзләре составында гарәп һәм фарсы компонентлары...... 161 Кытай алынмалары...... 168 Рус-европа алынмалары...... 172 Сөйләм үрнәкләре...... 178 Кытайда яшәүче татарларның йолалары...... 207 Халык авыз иҗаты...... 228 Мәкаль һәм әйтемнәр...... 228 Сынамышлар, ышанулар, төш юраулар...... 231 Җырлар...... 232 Мифологик легендалар...... 277 Йомгак...... 297 Татар эзләре буйлап...... 307 Әдәбият...... 314 Информантлар исемлеге...... 333

Издательство: "Издательство Казанского университета" (2014)

ISBN: 9785000191804